Ruimte voor kunst
… in het metrostation
19/12/2023
“Ik krijg regelmatig foto’s van mensen die een selfie sturen met het werk,” vertelt Marjan Laaper, maker van het werk ‘Levenslijnen’ bij station Vijzelgracht van de Noord/Zuidlijn in Amsterdam. QKunst begeleidde deze integratie van kunst in alle stations. In onze videoreeks #ruimtevoorkunst maak je kennis met de projecten én de community van QKunst. Want wat is dat nu eigenlijk: ruimte voor kunst? Na elke aflevering geven we je een kijkje achter de schermen, dit keer: kunst in het metrostation.
De rol van QKunst bij … kunst in het metrostation
In alle metrostations van de Noord/Zuidlijn is kunst geïntegreerd. Elk kunstwerk verleent het station een eigen identiteit en dient als oriëntatiepunt voor de reizigers. De Noord/Zuidlijn is sinds 2018 in gebruik. In opdracht van de Gemeente Amsterdam verzorgde QKunst de artistieke begeleiding: het formuleren van de uitgangspunten, het selecteren van de kunstenaars en het artistiek begeleiden van ontwerp tot en met oplevering. Zeven jaar lang schakelden we tussen alle betrokken partijen: de gemeente, de adviescommissie, de architecten, de kunstenaars, aannemers en leveranciers.
Kunst versterkt de herkenbaarheid van de stations, veraangenaamt het wachten, vergroot het gevoel van veiligheid en is sterk sfeerbepalend. Maar bovenal vormt kunst onderweg een ontmoeting met het onverwachte. Wist je dat je in elk station een QR-code kunt scannen om meer te weten te komen over de makers en verhalen achter de kunstwerken?
Bezoek deze pagina om meer te weten te komen over de kunst bij elk station.
Kunst in de openbare ruimte in Amsterdam
Amsterdam kent een lange traditie als het gaat om kunst in de openbare ruimte. Veel werken zijn in het verleden tot stand gekomen via de percentageregeling: zo’n 0,5 tot 2% gaat bij nieuw- en verbouwprojecten naar (de ontwikkeling van) kunst. De gemeente voerde de regeling vijf jaar geleden opnieuw in en gaf tegelijk met de herinvoering ook vorm aan een stadscuratorium, dat gevraagd en ongevraagd adviseert op het gebied van kunst in de openbare ruimte van de stad, in de brede zin van het woord.
Het Rijksvastgoedbedrijf is sinds 1951 verantwoordelijk voor de vormgeving van de percentageregeling, resulterend in een collectie van meer dan 5000 werken. In geval van renovatie van gebouwen waarin kunst geïntegreerd is, laat het Rijksvastgoedbedrijf voorafgaand aan renovatie werken waarderen. In opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf of van gemeenten voert QKunst regelmatig dit soort waarderingen uit, veelal over werken die zo’n 20 tot 40 jaar geleden zijn vervaardigd. Daarbij kijken we onder meer naar de kwaliteit van het werk, de oorspronkelijke relatie tussen kunst en architectuur en de zeldzaamheidswaarde.
Het is van grote waarde om zowel betrokken te zijn bij nieuwe kunstprojecten, zoals die voor de Noord/Zuidlijn, als bij de waardering van in het verleden gerealiseerde kunstopdrachten. Het levert inzicht in wat maakt dat een kunstopdracht ook écht werkt in de openbare ruimte, op een manier waarop mensen, zoals Marjan Laaper in de video zo mooi zegt, zich er ook daadwerkelijk mee gaan verbinden.
“Ik denk dat kunst in de openbare ruimte een binding aan gaat met de bezoeker. De levens van die mensen, dingen die ze meemaken, dat ze naar hun werk gaan, de ontmoetingen die ze hebben, raken verbonden met het werk.”
Heb je het filmpje met Marjan Laaper en Véronique Baar over het belang van ruimte voor kunst in het metrostation nog niet gezien? Kijk de video hier terug!
Aan kunst voor de Noord/Zuidlijn werkten vanuit het QKunst team samen Véronique Baar (artistieke projectbegeleiding), Nanda Janssen en Ella Derksen (o.a. selectie en advies), Steven de Haas (advies en evaluatie), Stefan van Weelden en Mijke Rummens (fotografie).
