CENTRAAL STATION VERDEELHAL
Jennifer Tee, ‘Tulip Palepai, navigating the river of the world’, 2017
Centraal Station | Wereld
Het metrostation Centraal Station bevindt zich onder het stationsgebouw van Cuypers en Van Gendt uit 1889. Cuypers ontwierp het stationsgebouw als uitnodigende stadspoort voor de reiziger en die functie heeft het nog steeds. Niet alleen passeren jaarlijks 16 miljoen dagjesmensen en forensen deze ‘stadspoort’, ook komen hier jaarlijks 4,5 miljoen toeristen de stad binnen vanaf Schiphol of via internationale treinen. Van het metrostation maken dagelijks 80.000 mensen gebruik. De komst van de Noord/Zuidlijn maakt dat het station niet langer met de rug naar het IJ ligt, maar zich opent naar het noordelijke stadsdeel. Aan de centrumkant wordt de oorspronkelijke gedachte van de stadspoort in ere hersteld door voetgangers ruim baan te geven en via de ‘Rode Loper’ het centrum in te begeleiden.
Het nationale icoon dat Cuypers ontwierp en dat aan de gevel allegorieën voor Amsterdam als internationale handel-, zeevaart- en industriestad bevat, vroeg om een actuele tegenhanger in het onderliggende metrostation. Een pendant die de internationale mengelmoes van bezoekers en bewoners echoot; Amsterdam in het licht van de wereld. Centraal Station bood ruimte aan twee kunstopdrachten: één in de verdeelhal, die toegang biedt tot het NS-station, de Oostlijn en de Noord/Zuidlijn, en één in de centrale hal van de Noord/Zuidlijn. De twee kunstlocaties bevinden zich exact boven elkaar en exact onder de gevel van Cuypers.
De collage wordt minutieus samengesteld | Foto: Jorrit ’t Hoen
Handelsgeschiedenis
De opdracht voor de verdeelhal was een beeldverhaal te ontwerpen als eigentijdse, mondiale pendant van Cuypers’ decoratieprogramma. Jennifer Tee (Arnhem, NL, 1973) kreeg de kans haar ontwerp uit te werken. Ze stelde voor om een collage te maken, opgebouwd uit gedroogde tulpenblaadjes. In haar ontwerp komen twee elementen samen: de tulp, het wereldberoemde Nederlandse icoon en de palepai, grote geweven scheepjesdoeken uit het zuiden van Sumatra met de voorstelling van een schip.
De Sumatraanse palepai getuigen van een lange en rijke handelsgeschiedenis met Nederlanders, Chinezen, Javanen, Arabieren en Portugezen. Het belangrijkste motief is dat van een schip vol menselijke figuren, dieren en een mast die uitloopt in een levensboom. De voorstellingen symboliseerden een transitie naar nieuwe levens of naar het hiernamaals. Bij huwelijken werden twee kleden van de verschillende families samengebracht. Tee ontwierp twee palepai voor de weerszijden van de toegang tot het NS-station. De schepen herbergen symbolen en elementen uit de (recente) Amsterdamse geschiedenis: historische lantaarns van het Damrak en de Noord/Zuidlijn als levensbaan.
100.000 tulpenblaadjes
Na het uitwerken van de ontwerptekeningen startte Tee experimenten met het plukken en drogen van tulpenblaadjes. Ze bezocht de Hortus Bulborum om de diversiteit in vorm, kleur en maat van de tulp goed in beeld te krijgen, en maakte proefcollages met gedroogde blaadjes om de houdbaarheid in kleur te beoordelen. Tegelijkertijd startte ze met een onderzoek naar een digitale vastlegging en vertaling van de tekening naar het beoogde materiaal: glas.
Na de researchfase werden de daadwerkelijke collages bestaand uit 100.000 tulpenblaadjes nauwkeurig gelegd door een team van assistenten. De originelen werden gescand met behoud van alle minutieuze details en, voordat ze hun kleur verloren, geëxposeerd in het Rijksmuseum. De scans werden per tegel voorbereid om te worden afgedrukt op een folie, tussen glas geplaatst en gemonteerd.
Jennifer Tee tijdens de presentatie van haar origineel in het Rijksmuseum | Foto: Jorrit ’t Hoen
Over Jennifer
Tee is de dochter van een Nederlands-Engelse moeder en een Chinese vader, geboren in Indonesië. Schepen spelen in haar persoonlijke geschiedenis een grote rol. Het eerste schip bracht haar vader in 1950 samen met zijn ouders en zus van Indonesië naar Nederland. Het tweede schip bracht haar grootvader van moederskant jaarlijks van en naar Amerika voor zijn bedrijf Leen van der Mey & Son, dat handelde in bloemen en bollen uit Lisse.
Tee onderzoekt binnen haar werk de veranderlijkheid en complexiteit van het bestaan, waarin culturen voortdurend in elkaar overlopen. De vorm waarin ze zich uitdrukt loopt uiteen van sculptuur, installaties en performances tot fotografie en collages. Tee nam onder andere deel aan de Manifesta in Zurich (2016) en de Bienal de Sao Paulo (2004) en won in 2016 de zesde Cobra Art Prize. In 2018 realiseert ze een kunstwerk voor het Vredenburgplein in Utrecht.
Gegevens van het kunstwerk
Titel: ‘Tulip Palepai, navigating the river of the world’ | Opening: 15 december 2017 | Materiaal: scan naar collage van gedroogde tulpenblaadjes, gemonteerd tussen glas. | Afmeting: tweemaal circa 3 x 9 meter.
